Overslaan en naar de inhoud gaan

Zonnebaars Lepomis gibbosus

Foto: Jelger Herder

Indeling

Centrarchidae [familie]
Lepomis [genus] (1/1)
gibbosus [soort]

Voorkomen

StatusExoot. Minimaal 100 jaar zelfstandige handhaving. (2a)
Habitatzoet
ReferentieAtlas van de Nederlandse Zoetwatervissen
ExpertSpikmans, F. (RAVON)

Verspreiding


Verspreidingskaart Zonnebaars vanaf 1980
Bron: RAVON

Het oorspronkelijke leefgebied van de zonnebaars ligt in Noord-Amerika, in het oosten van de Verenigde Staten en Canada. Van daaruit is de soort geïntroduceerd in Europa, maar ook in Afrika, Zuid- en Midden-Amerika, onder meer als prooidier voor de kweek van forelbaars.

De zonnebaars is wijd verspreid in Europa aanwezig van Portugal tot aan de rivier de Dniepr in Oekraïne en Turkije. In landen rond de Middellandse Zee is de soort abundant (Kottelat & Freyhof 2007). De soort is ook aanwezig in nabije landen als België, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk en  komt noordelijk tot in Noorwegen voor (Fox et al. 2007).

Aan het begin van de 20ste eeuw is de zonnebaars naar Nederland gehaald en hij werd vanaf 1902 gekweekt in Vaassen. Korte tijd is de zonnebaars toen, met weinig succes, in Nederlandse wateren uitgezet ten behoeve van de hengelsport. De groei van de dieren bleek tegen te vallen. Hoge dichtheden of succesvolle voortplanting zijn in de rivieren, beken en kanalen, waar de oorspronkelijk uitzettingen plaatsvonden, nooit vastgesteld. De soort is daarna nog lange tijd gekweekt voor de aquariumhandel (Looijen 1948, Lenders 2000). Naast deze bron wordt ook kolonisatie vanuit België en uitzetting door aquariumhouders genoemd als manieren waarop de soort zich in Nederland heeft verspreid (De Nie 1996). De soort handhaaft zich succesvol in geïsoleerde wateren, zoals poelen en vennen. Daar kan de dichtheid van deze soort hoog oplopen, zoals is vastgesteld in het Rauwven, waar in twee jaar tijd ruim 8000 exemplaren zijn weggevangen (Bosman 2003, 2005). De zonnebaars is inmiddels wijdverspreid in Nederland aanwezig, in tenminste 69 waterlopen en 42 geïsoleerde wateren (Van Kleef et al. 2008). De soort wordt nog altijd verkocht in tuincentra en aquariumwinkels. Uitzetting door de mens wordt gezien als de belangrijkste wijze van verdere verspreiding (Van Kleef et al. 2008).

Verplaatsingen

De zonnebaars is in Europa doelbewust geïntroduceerd voor hengel- en aquariumdoeleinden. Op deze wijze is de soort sinds het begin van de 20ste eeuw ook in Nederland gekweekt, uitgezet en verhandeld. Elders wordt de zonnebaars ook wel geïmporteerd als prooivis voor de kweek van andere vissoorten, zoals de forelbaars. Het is een populaire aquarium- en vijvervis en om die reden naar een groot aantal landen over de hele wereld verplaatst. 

Ook nu nog wordt de verspreiding van de zonnebaars gefaciliteerd door de mens. Van Kleef et al. (2008) stelden vast dat de zonnebaars vaker aanwezig is in wateren die dicht bij bebouwing of wegen liggen. Op basis hiervan wordt aangenomen dat de zonnebaars hier uitgezet is. Doordat de soort zich in hoog tempo kan vermenigvuldigen, zal het regelmatig voorkomen dat het overschot aan zonnebaarzen door aquarium- en vijverhouders in de natuur wordt geloosd.

Het is daarnaast aannemelijk dat de soort zich ook zelf actief verspreidt. De soort wordt in rivieren en beken waargenomen, van waaruit rivier- en beekbegeleidende wateren bij een hoge waterstand  gekoloniseerd kunnen worden.

Bron

Auteur(s)

Spikmans, F.