Overslaan en naar de inhoud gaan

Glanzende bolzakpijp Aplidium glabrum

Foto: Stefan Verheyen

Indeling

Polyclinidae [familie]
Aplidium [genus] (1/1)
glabrum [soort]

Exotenpaspoort ?

Reële kans op vestiging? Ja
Betrouwbaarheid beoordeling Grote mate van zekerheid (meerdere bronnen)
Toelichting op beoordeling door soortexpert (Nederlands) Door groot aantal experts bevestigd
Vestigingsstatus Gevestigd
Zeldzaamheid Lokaal
Invasiviteit Potentieel invasief
Invasiviteit (toelichting) Het is onduidelijk wat het oorspronkelijke leefgebied is van de Glanzende bolzakpijp. Er wordt verondersteld dat deze zakpijp inheems is in het noordwestelijke deel van de Stille Oceaan, aangezien de soort al vóór 1906 langs de Russische en Japanse kusten is aangetroffen. Maar de soort komt ook voor langs de noordwestelijke kusten van de Atlantische Oceaan en wordt ook daar beschouwd als inheems. De soort werd vermoedelijk in de Europese wateren ingevoerd via aangroei op scheepsrompen. De introductie in de Oosterschelde in 1977 is vermoedelijk te wijten geweest aan de oesterkweek, waarbij de soort is meegekomen met schelpdieren vanuit de Ierse Zee. Na 1997 zijn de aantallen sterk toegenomen. Vanaf 1990 daalt het aantal kolonies in Grevelingenmeer en Oosterschelde. Maar in de loop van 2014- 2019 is er weer sprake van een toename. Het aantal kolonies is in 2020 echter niet op het niveau van 1994.
Type introductie Niet opzettelijk
Jaar van eerste introductie 1977
Jaar van eerste melding 1977
Natuurlijke verspreiding
  • Noordelijke Atlantische Oceaan
  • Noordelijke IJszee
  • Onbekend
  • Verspreiding in Nederland
  • Friesland
  • Noord-Holland
  • Zuid-Holland
  • Zeeland
  • Verspreiding in Nederland (toelichting) De Glanzende bolzakpijp is voor het eerst waargenomen in 1977 (Yerseke; Oosterschelde). Daarna heeft de soort zijn areaal uitgebreid binnen de Oosterschelde. Vervolgens werd de soort ook waargenomen in het Grevelingen meer (Buizer 1989). In de Wadden zee werd de soort pas waargenomen in 2009 (Gittenberger et al. 2010). The species kan plaatselijk in grote aantallen kolonies voor komen (Leewis et al. 2005).
    Habitats
  • Mariene habitats
  • Estuaria en brakwatergebieden
  • Wijze van introductie
  • Aquacultuur
  • Ballastwater schip/boot
  • Aangroei op scheepsrompen
  • Onderling verbonden waterwegen/bassins/zeeën
  • Impact Concurrentie
    Ecologische impact (toelichting) De transparante grijze, gele of oranje van deze soort worden vaak aangetroffen in jachthavens waar ze groeien op touwen, kades, pontons en andere harde substraten. De dieren zijn hermafrodiet; eieren en sperma worden in het zeewater geloosd al waar de bevruchting plaatsvindt. De verspreiding vindt althans gedeeltelijk plaats door zwemmende larven. De dieren overwoekeren soms andere soorten en concurreren met andere aan hardsubstraatgebonden filterfeeders om ruimte en voedsel (plankton).
    Economische impact (toelichting) Voor alsnog zijn er geen aanwijzingen dat er sprake is van economische impact.

    Publicaties

    • Buizer, B. 1989. De zakpijp Aplidium glabrum en de sponzen Haliclona rosea, Prosuberites epiphytum en Hymeniacidon perlevis succesvol in de Oosterschelde. Het Zeepaard 49: 156-159.
    • Buizer, D.A.G. 1983. De Nederlandse zakpijpen (Manteldieren) en Mantelvisjes: Tunicata, Ascidiacea en Appendicularia. [The Dutch Tunicata, Ascidiacea and Appendicularia]. Wetenschappelijke Mededelingen 158 (42pp). KNNV uitgeverij, Utrecht.
    • Hayward, P.J. & J.S. Ryland (Ed.) 1990. The marine fauna of the British Isles and North-West Europe: 1. Introduction and protozoans to arthropods. 1-627. Clarendon Press, Oxford, UK..
    • Gittenberger, A., M. Rensing, H. Stegenga & B.W. Hoeksema 2009. Inventarisatie van de aan hard substraat gerelateerde macroflora en macrofauna in de Nederlandse Waddenzee. GiMaRIS rapport, GiMaRIS 2009.11.
    • VLIZ Alien Species Consortium 2011. Glanzende bolzakpijp – Aplidium glabrum. Niet-inheemse soorten van het Belgisch deel van de Noordzee en aanpalende estuaria. [link]
    • Wolff, W.J. 2005. Non-indigenous marine and estuarine species in The Netherlands. Zoölogische Mededelingen 79: 1-116. [link]