Overslaan en naar de inhoud gaan

Slingerzakpijp Botrylloides violaceus

Foto: Arjan Gittenberger

Indeling

Botryllidae [familie]
Botrylloides [genus] (2/1)
violaceus [soort]

Exotenpaspoort ?

Reële kans op vestiging? Ja
Betrouwbaarheid beoordeling Grote mate van zekerheid (meerdere bronnen)
Vestigingsstatus Gevestigd
Zeldzaamheid Lokaal
Invasiviteit Potentieel invasief
Invasiviteit (toelichting) Deze soort wordt vormt in veel gebieden buiten zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied (Northwest Pacific) een ernstige plaag. De soort verspreidt zich vrij snel en heeft het vermogen om bijna alles te overwoekeren, waardoor grote gebieden in relatief korte tijd worden bedekt. Binnen een jaar na de eerste waarneming in Nederland heeft de soort zich ontwikkeld tot een dominante soort in de Oosterschelde en plaatselijk in het Grevelingenmeer en het westelijke deel van de Westerschelde. Ook komt soort inmiddels voor in het Nederlandse deel van de Waddenzee (Gittenberger 2007, Gittenberger et al. 2010). Thans (2020) geldt voor Oosterschelde en Grevelingenmeer al meerdere jaren achtereen dat er geen sprake is van verdere toename (Loos & Gmelig Meyling, 2019).
Type introductie Niet opzettelijk
Jaar van eerste introductie 1999
Jaar van eerste melding 2000
Natuurlijke verspreiding Noordelijke Stille Oceaan
Verspreiding in Nederland
  • Friesland
  • Groningen
  • Noord-Holland
  • Zuid-Holland
  • Zeeland
  • Verspreiding in Nederland (toelichting) De Slingerzakpijp werd in 1999 gevonden in de Oosterschelde in 'Het Zijpe' (Gittenberger & Schrieken, 2000b) van waaruit verdere verspreiding plaatsvond in voornamelijk het oostelijke deel van deze zeearm. Vervolgens vestigde de soort zich ook in het Grevelingenmeer (Gittenberger 2007) en de Waddenzee (Gittenberger et al. 2010). De soort werd voor het eerst geregistreerd onder een andere naam: B. leachi. Het is zeer waarschijnlijk dat tenminste een deel van de West-Europese archieven van B. leachi in feite B. violaceus zal blijken te zijn. De 'Slingerzakpijp' B. violaceus kan worden verward met een andere Botrylloides-soort: Botrylloides cf diegensis.
    Habitats
  • Mariene habitats
  • Estuaria en brakwatergebieden
  • Wijze van introductie
  • Aquacultuur
  • Ballastwater schip/boot
  • Aangroei op scheepsrompen
  • Onderling verbonden waterwegen/bassins/zeeën
  • Impact Concurrentie
    Ecologische impact (toelichting) Omdat de dieren afhankelijk zijn van hard substraat beconcurreert de Slingerzakpijp inheemse fauna die daar eveneens van afhankelijk is. Inheemse hardsubstraat fauna wordt zelfs overwoekert. De Slingerzakpijp leeft van plankton. Ook in die zin is er concurrentie met inheemse filterfeeders. de en/of verminderen door concurrentie. In dit opzicht zal deze kleurrijke soort een duidelijke impact hebben op het ecosysteem in de Nederlandse provincie Zeeland en de Waddenzee.
    Economische impact (toelichting) In Nederland is er tot nu toe geen sprake van economische impact.

    Publicaties

    • Faasse, M.A. 2006. Botrylloides cf. diegensis (Ritter & Forsyth, 1917) en B. violaceus Oka, 1923 in Nederland. Het Zeepaard 66: 101-105.
    • Faasse, M.A. & H. de Blauwe 2002. De exotische samengestelde zakpijp Botrylloides violaceus Oka, 1927 in Nederland (Ascidiacea: Pleurogona: Styelidae). Het Zeepaard 62: 136-141.
    • Gittenberger, A. 2007. Recent population expansions of non-native ascidians in The Netherlands. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology 342: 122-126.
    • Gittenberger, A. 2009. Invasive tunicates on Zeeland and Prince Edward Island mussels, and management practices in The Netherlands. Aquatic Invasions 4: 279-281.
    • Gittenberger, A., M. Rensing, H. Stegenga & B. Hoeksema 2010. Native and non-native species of hard substrata in the Dutch Wadden Sea. Nederlandse Faunistische Mededelingen 33: 21-75.
    • Gittenberger, A. & N. Schrieken 2000. The secret weapon of Julius Caesar, part 2, colonial ascidians in the Netherlands. Onderwatersport, bondsblad NOB 12-13.
    • Gittenberger, A. & N. Schrieken 2000. The secret weapon of Julius Caesar, solitary ascidians in the Netherlands. Onderwatersport, bondsblad NOB 18-19.
    • Wolff, W.J. 2005. Non-indigenous marine and estuarine species in The Netherlands. Zoölogische Mededelingen 79: 1-116. [link]