Overslaan en naar de inhoud gaan

Gaffellibel Ophiogomphus cecilia

Foto: Henk van den Born

Indeling

Gomphidae [familie]
Ophiogomphus [genus] (1/1)
cecilia [soort]

Voorkomen

StatusOorspronkelijk. Minimaal 10 jaar achtereen voortplanting. (1a)
Habitatland zoet
ReferentieBasisrapport Rode Lijst Libellen 2011 volgens Nederlandse en IUCN-criteria
ExpertKalkman, V.J. (EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden)

Trend

Trend gehele periode: Matige toename
Trend laatste 10 jaar: Matige toename

Bron: Vlinderstichting, CBS (via Netwerk Ecologische Monitoring)

 

Verspreiding in Nederland

De eerste Nederlandse vangsten zijn gedaan in de 19e eeuw in de omgeving van Arnhem en Venlo. Hoogstwaarschijnlijk waren deze dieren afkomstig van populaties bij de Rijn en de Maas. Na 1900 is de soort niet meer in de omgeving van de Rijn gevangen. Wel zijn in de buurt van de Maas in de jaren twintig en dertig verschillende individuen waargenomen, waaronder een larve in de Maas bij Well. De soort was destijds in ieder geval plaatselijk tamelijk algemeen. Zo ving Lieftinck op één dag zeven mannetjes bij Bergen (Limburg) en in de daarop volgende dagen drie mannetjes en twee vrouwtjes bij Belfeld. Ook werd in deze periode een individu gevangen bij het Leuvenumse Bos bij Harderwijk. Het is niet duidelijk of dit een zwerver betrof of dat er een populatie bij de Hierdense beek leefde. Na 1936 is de soort niet meer langs de Maas aangetroffen: in 1947 is er tussen Stein en Elsloo vergeefs gezocht (Lieftinck 1949). Waarschijnlijk was hij toen al verdwenen uit Nederland.

Tussen 1936 en 1995 was O.cecilia in heel Noordwest-Europa zeer zeldzaam en in Nederland waarschijnlijk geheel afwezig. In 1995 werd één mannetje en in 1996 minstens één mannetje en één vrouwtje waargenomen bij de Geleenbeek in Zuid-Limburg. Aangezien waarnemingen uit 1997 ontbreken, is het onduidelijk of dit allemaal zwervers waren of dat er sprake is (geweest) van een populatie. Op 24 augustus 2000 werden in totaal acht gaffellibellen aangetroffen langs de Roer bij Herkenbosch (niet op kaart). In de volgende dagen werden hier nog meer individuen gevonden, waaronder een eiafzettend vrouwtje, en werd het duidelijk dat er een populatie bij de Roer leeft (Geraeds & Hermans 2000). Dit werd in 2001 bevestigd door de vondst van vier larvenhuidjes (Van Schaik & Geraeds 2001).

Bron

Auteur(s)

Kalkman, V.J., Krekels, R.

Publicatie