Voorkomen
| Status | Oorspronkelijk. Minimaal 10 jaar achtereen voortplanting. (1a) |
| Habitat | land |
| Referentie | De Nederlandse sprinkhanen en krekels (Orthoptera) |
| Expert | Kleukers, R.M.J.C. (EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden) |
Areaal
G. campestris heeft een groot verspreidingsgebied dat reikt van West-Europa en Noord-Afrika tot aan de Kaukasus. In Europa komt de soort voor tussen 35° en 60° noorderbreedte. In de aangrenzende Duitse deelstaten is de veldkrekel zeer schaars, met enkele concentraties, o.a. in de Lüneburger Heide en het grensgebied met Midden-Limburg. In België komt de soort verspreid voor in de Kempen, Brabant en Zuid-Wallonië; van veel van deze vindplaatsen is de veldkrekel echter verdwenen.
Voorkomen in Nederland
Voor 1980
De soort werd het eerst van Nederland gemeld door Bennet & van Olivier (1825). In het begin van deze eeuw waren veel vindplaatsen bekend van de pleistocene zandgronden, met die in de Overijsselse Vechtstreek als de meest noordelijke. In de duinstreek kwam de veldkrekel voor op Schouwen en Goeree. Ook tussen 1940 en 1960 kwam de soort nog in grote delen van Nederland voor, hoewel er toen al duidelijk sprake was van achteruitgang (Duijm 1968). In dezelfde tijd werd ook in Groot-Brittannië een achteruitgang geconstateerd (Pickard 1956). Niet opgenomen zijn de nymfen van Schoorl (1896), Zandvoort (1976) uit de collectie zman en Westerbork (1947) uit de collectie rmnh. Hoewel de determinaties kloppen, bestaat er twijfel over de autochtone herkomst van deze dieren. Ze zijn alle gemeld ver buiten het bekende verspreidingsgebied, zonder dat er ooit imago’s zijn waargenomen. Gedacht kan worden aan ontsnapte gekweekte dieren, door de mens verplaatste exemplaren of onjuiste etikettering.
Vanaf 1980
Gryllus campestris is tegenwoordig grotendeels teruggedrongen tot het midden van het land, met de zuidelijke Veluwe, de noordelijke Utrechtse Heuvelrug en vooral de Noordbrabantse en Middenlimburgse heideterreinen (o. a. Strabrechtse heide, Weerter- en Budeler Bergen, Loonse- en Drunense duinen) als zwaartepunt. De soort is nu verdwenen uit Salland, Twente, de Achterhoek, de noordelijke Veluwe en van veel plaatsen in het Gooi en op de Utrechtse Heuvelrug. Op de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden resteert een populatie in de Schurvelingen van Goeree en in Zuid-Limburg komt de soort alleen nog op de Bemelerberg en deBrunssummerheide voor. Aan de Belgische kant van de grensbij Clinge (Zeeuws-Vlaanderen) komt nog een vrij grote populatie veldkrekels voor, maar aan de Nederlandse kant werden geen dieren meer waargenomen.
Update (10-8-2015) De laatste jaren zijn enkele nieuwe vindplaatsen aan de kust in Zuidwest-Nederland bekend geworden. Mogelijk heeft de soort zich hier uitgebreid (Bakker et al. 2015).
De langvleugelige vorm is zeer zeldzaam (Harz 1957a, Wallaschek 1991) en is nog nooit in Nederland aangetroffen.
Vanwege de makkelijke inventarisatie is het verspreidingsbeeld waarschijnlijk vrij compleet.
Achteruitgang
De geconstateerde achteruitgang in Nederland is in overeenstemming met de trend in Noordwest-Europa (Marshall & Haes 1988, Grein 1990, Devriese 1988). De oorzaken van de achteruitgang moeten gezocht worden in biotoopvernietiging en de daarmee samenhangende biotoopversnippering, en in veranderingen in de vegetatiestructuur van heideterreinen en graslanden. Hoewel op de pleistocene zandgronden overal nog wel heiden en stuifzanden te vinden zijn, is de totale oppervlakte van deze biotopen in deze eeuw sterk afgenomen. Wat resteert zijn kleine geïsoleerde terreintjes, met een vaak hogere en dichtere vegetatie. De soort kan zich hier aanvankelijk nog wel handhaven, maar op langere termijn zijn kleine populaties gedoemd tot uitsterven. Alleen al door klimatologische factoren fluctueren de dichtheden van jaar tot jaar zo sterk dat populaties in kleine terreinen regelmatig uitsterven. Als door eutrofiëring en veranderingen in het beheer de vegetatiestructuur ook nog ten ongunste verandert, zal dit proces nog versneld worden. Aan de andere kant blijkt de veldkrekel zich onder gunstige omstandigheden ook weer zeer snel te kunnen herstellen. Na een warme zomer en een koude winter bleek een populatie zich van 200 naar 25000 individuen vermeerderd te hebben (Remmert 1980).
Gezien de grote uitsterfkans en de vrij geringe mobiliteit is het niet verwonderlijk dat de soort regionaal volledig kan uitsterven indien de deelpopulaties erg geïsoleerd liggen. In grote populaties en in gebieden met een aantal populaties op relatief korte afstand, kan plaatselijk uitsterven opgevangen worden door herkolonisatie vanuit naburige populaties.
Bron
Auteur(s)
Odé, B., Wingerden, W.K.R.E. van, Willemse, L.P.M., Nieukerken, E.J. van, Kleukers, R.M.J.C.
Publicatie
- Kleukers, R.M.J.C., E.J. van Nieukerken, B. Odé, L.P.M. Willemse & W.K.R.E. van Wingerden 1997. De sprinkhanen en krekels van Nederland (Orthoptera). Nederlandse Fauna 1: 1-415. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij, uropean Invertebrate Survey - Nederland.